Tegoroczna edycja Konferencji na pewno będzie zupełnie inna niż poprzednie, albowiem – z powodu obostrzeń związanych z pandemią koronawirusa – odbywa się w formie online. Jednak pomimo tego, że tym razem nie możemy spotkać się osobiście, po pierwszym dniu zdecydowanie stwierdzamy, że atmosfera jest równie magiczna jak w poprzednich latach!
Najważniejsze to rozmawiać
Konferencję otworzyła prezeska FIRR, Justyna Kucińska. Mówiła o tym, że trudny czas pandemii wiąże się z wielkimi zmianami zarówno dla studentów, jak i prowadzących zajęcia. Jednocześnie zauważyła też, że bariery, które dotychczas były codziennością osób z niepełnosprawnościami, zaczęły również dotyczyć osób sprawnych. Dlatego tak ważne są takie spotkania jak dziś, kiedy wspólnie możemy porozmawiać i podzielić się trudnościami, których na co dzień doświadczamy.
Po Justynie Kucińskiej głos zabrał Krzysztof Peda – prezes Stowarzyszenia Twoje Nowe Możliwości. Mówił o tym, że jeszcze kilkanaście lat temu nie uwierzyłby, że dotrzemy na tak wysoki poziom dostępności, ale też dodał, że to nie znaczy, że osiągnęliśmy w tej sferze wszystko i tak naprawdę cały czas musimy nad tym pracować. Według niego coroczna konferencja Pełno(s)prawny Student odgrywa tu ogromną rolę, bo jako środowisko, które na co dzień zajmuje się dostępnością, powinniśmy ze sobą współpracować.
Ustawa z 19 lipca 2019 o zapewnianiu dostępności osobom
ze szczególnymi potrzebami – efekty wdrożenia
Pierwszą osobą, która wygłosiła prelekcję, był Paweł Wdówik – Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych. W swoim wystąpieniu skupił się efektach wdrożenia Ustawy z 19 lipca 2019 roku o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami. Już na początku swojej prelekcji zakomunikował bardzo istotną rzecz – mianowicie, że to szkolnictwo wyższe jest liderem zmiany. Mówił o tym, że to niezwykle ważne, by studenci z niepełnosprawnościami mieli nie tylko takie same prawa, ale też obowiązki. Według Pełnomocnika uczelnie nie powinny pytać o to, czy zagwarantować wszystkim studentom dostępność, ale jak to zrobić. Paweł Wdówik zwrócił też uwagę, żeby nie skupiać się na zapisach ustawy, ale przede wszystkim na tym, czy studenci z niepełnosprawnością są zadowoleni i czy czują się pełnoprawnymi uczestnikami życia społecznego na swoich uczelniach.
Dostępność kształcenia podczas pandemii
Następną część poprowadziły dr hab. inż. Katarzyna Jach Prof. Politechniki Wrocławskiej oraz dr Anna Borkowska – również z Politechniki Wrocławskiej. Obie prowadzące przedstawiły wyniki badania dotyczącego dostępności kształcenia podczas pandemii. W badaniu zebrano odpowiedzi 1261 osób – wśród nich były 144 osoby z niepełnosprawnością. Autorki badały to, jak się żyje i uczy zdalnie podczas pandemii. Przeanalizowały takie obszary jak narzędzia i materiały dydaktyczne, czy opinie o edukacji zdalnej. To, co zasługuje na szczególną uwagę, to przede wszystkim to, że – jak wynika z przeprowadzonych badań – w nauce zdalnej podczas pandemii, studenci z niepełnosprawnością tak naprawdę niewiele się różnią od reszty studentów Politechniki Wrocławskiej, albowiem na trudności związane z edukacją online reagują w ten sam sposób, co reszta badanych osób. Badania jednak wykazały też, że sporo kwestii wymaga zmiany – między innymi jest potrzeba stworzenia jednolitej platformy do nauki zdalnej, która posiadałaby wszystkie niezbędne funkcje oraz była połączona z innymi systemami uczelni. Dużym problemem stanowi też postawa kadry podczas nauki zdalnej – okazuje się, że nie wszyscy są tak samo zaangażowani czy kompetentni. Autorki badania również przeanalizowały stan emocjonalny studentów podczas nauczania zdalnego. I tu, niestety, nie ma zbyt optymistycznych związków. Większość osób, które wzięły udział w badaniu, skarżyły się na zmęczenie, irytację, rezygnację czy nawet gniew.
Funkcjonowanie Biur Osób z Niepełnosprawnościami w okresie pandemii
Kolejnym tematem, który wzięliśmy na tapet, to funkcjonowanie Biur Osób z Niepełnosprawnościami w dobie pandemii. Podczas tej części w pierwszej kolejności głos zabrały Magdalena Biernat, Konsultant ds. Studenckich, oraz Anna Duczmalewska z Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. Jak wiele instytucji w dzisiejszych czasach, również BON UP pracuje hybrydowo. Co to oznacza dla studentów? Przede wszystkim to, że mają wybór formy kontaktu. Może to być za pośrednictwem maila czy MS Teams, ale istnieje też możliwość spotkania osobistego. Z racji przejścia z edukacji w trybie stacjonarnym na tryb zdalny, Uniwersytet Pedagogiczny stworzył regulamin realizacji zajęć online, który uwzględnia również specjalne potrzeby edukacyjne. Od początku pandemii na uczelni znacznie wzrosło zapotrzebowanie na asystentów dydaktycznych oraz adaptujących materiały. Równie potrzebne okazało się wsparcie psychologiczne, które na przestrzeni ostatnich miesięcy zostało mocno rozbudowane. Studenci Uniwersytetu Pedagogicznego mają kilka możliwych kanałów kontaktu z psychologiem. Uruchomiono również dodatkowy numer telefonu na potrzeby sytuacji kryzysowych. W niedalekiej przyszłości powstanie też telefon zaufania dostępny w godzinach wieczornych, ponieważ – jak podkreśliły obie prowadzące – to bardzo ważne, by w czasie, kiedy studentom jest szczególnie ciężko, po prostu dla nich być. Warto też wspomnieć o rówieśniczych grupach wsparcia, które są prowadzone przez psychologów oraz asystentów zdrowienia. To miejsce, gdzie studenci mogą podzielić się swoimi problemami ze swoimi rówieśnikami, co daje im poczucie zrozumienia oraz świadomość, że nie są sami. Ważną rolę odgrywa przeniesienie załatwiania wszelkich formalności (np. stypendiów) do Internetu. Tutaj prowadzące stwierdziły, że choć jest to duże ułatwienie, brak kontaktu osobistego często prowadzi do wydłużenia uzyskania potrzebnych dokumentów, bo nie można od razu sprecyzować czy dopytać o pewne kwestie osoby składającej wniosek. Najbardziej pozytywną stroną tego, że coraz bardziej dostosowujemy się do nauki zdalnej, jest przede wszystkim to, że taka forma zajęć to ogromna szansa dla tych osób, które – ze względu na swoją niepełnosprawność – fizycznie nie mogą podjąć studiów. Uniwersytet Pedagogiczny już pracuje nad zwiększaniem ilości sali dydaktycznych, w których można prowadzić zajęcia bez udziału osobistego studentów.
Następną osobą, która opowiedziała o tym, jak obecnie wygląda praca Biura Osób z Niepełnosprawnościami, była Justyna Rogowska, Kierownik Biura ds. Osób Niepełnosprawnych Uniwersytetu Gdańskiego, członek Komisji ds. Wyrównywania Szans Edukacyjnych działającej przy KRASP. Zanim z powodu pandemii koronawirusa uczelnie przeszły na pracę zdalną, BON Uniwersytetu Gdańskiego był czynny 5 dni w tygodniu, bez potrzeby umawiania się. I, jak zauważyła prowadząca, to się tak naprawdę nie zmieniło. Pracownicy Uniwersytetu pracują rotacyjnie w taki sposób, że nie wpływa to na jakość ich pracy. Studenci, których sytuacja tego wymaga, dalej mają możliwość, stosując się do zasad reżimu sanitarnego, spotkania osobistego z pracownikami Biura. Według Justyny Rogowskiej jest to szczególnie ważne w wypadku studentów pierwszego roku, którzy są dużo bardziej zagubieni i zdezorientowani w nowym dla nich miejscu niż inni. Bardzo dużą rolę w czasach pandemii odgrywają asystenci dydaktyczni. Prowadząca opowiadała, że podczas stacjonarnego nauczania asystentom było dużo łatwiej – chodzili na zajęcia, do bibliotek. Teraz ich wsparcie ogranicza się do formy online, kiedy na przykład pomagają łączyć się z wykładowcami. Dużo większym zainteresowaniem cieszy się też wsparcie psychologiczne, które w obecnej chwili również przybrało formę zdalną.
ATU – Dostęp do uniwersytetów dla osób z niepełnosprawnościami, dobre praktyki w Europie
Ostatnią część pierwszego dnia Konferencji poprowadziła dr Anna Rdest z FIRR. Przedmiotem tego wystąpienia były dobre praktyki w Europie w kontekście projektu ATU – Access To Universities for Persons with Disabilities (Dostęp do uniwersytetów dla osób z niepełnosprawnościami), który Fundacja realizuje w partnerstwie z uczelniami oraz organizacjami z Włoch, Bułgarii oraz Czech. W ramach tego projektu powstaje lista usług na uczelniach w Europie. Efektem tego jest utworzenie pewnego modelu wsparcia, na podstawie którego uczelnie mogą wypracowywać własne modele wsparcia, dostosowane do swoich indywidualnych potrzeb. Prowadząca, na podstawie zebranych danych i swoich doświadczeń, zauważyła, że polskie uczelnie podczas pandemii radzą sobie naprawdę dobrze i na przestrzeni lat bardzo się rozwinęły. Na potrzeby projektu przeprowadzono badanie, w którym wzięły udział 63 uczelnie z całego świata. Ankieta dotyczyła usług wsparcia oraz ich poziomu w zakresie architektonicznym, cyfrowym, informacyjno-komunikacyjnym, zajęć dydaktycznych, podstaw prawnych oraz innych takich jak szkolenia czy świadomość. Według badania studenci z niepełnosprawnością stanowią 2,7% wszystkich studentów. Uczelnie, które wzięły udział w ankiecie, zdeklarowały formy wsparcia dla studentów z różnymi rodzajami niepełnosprawności. Anna Rdest poinformowała również obecnych na Konferencji, jak wygląda organizacja wsparcia na badanych uczelniach – większość z nich posiada osobę lub jednostkę organizacyjną, która zajmuje się dostępnością. Formy wsparcia, na jakie mogą liczyć studenci tych uczelni, to między innymi: szkolenia dla kadry z zakresu komunikacji oraz kształcenia osób ze specjalnymi potrzebami, organizacja bezpiecznej ewakuacji czy standardy regulujące prawa i obowiązki studentów ze specjalnymi potrzebami. Dużym zaskoczeniem okazało się dla wszystkich to, w jak niewielkim stopniu badane uczelnie są dostępne architektonicznie – zaledwie 17% z nich posiada sale zajęciowe i egzaminacyjne wolne od barier architektonicznych. Równie nieciekawie wyglądają dane dotyczące dostępności cyfrowej – tylko 16% ankietowanych uczelni posiada dostępne strony. Dużo lepiej wygląda sytuacja, jeśli chodzi o tłumaczy języka migowego – aż 59% badanych uczelni zapewnia taką usługę. Dużo uczelni oferuje też szkolenia z orientacji przestrzennej. Na koniec prowadząca tę część jeszcze raz podkreśliła, jak dobrze w kwestii dostępności wypadają nasze rodzime uczelnie.
To jeszcze nie koniec!
Bardzo dziękujemy, że byliście dzisiaj z nami, ale jeszcze się nie żegnamy, bo przed nami drugi dzień Konferencji! Zaczynamy również o godzinie 9:00 – serdecznie zapraszamy. Gdzie nas znaleźć? Podobnie jak dziś będziemy na ZOOM-ie http://bityl.pl/rnYSh. Relacja na żywo pojawi się też na pewno na naszym fanpage na Facebooku. Do zobaczenia jutro! 🙂
Film
Zachęcamy również do obejrzenia relacji z Konferencji 🙂