Rzecznik Praw Obywatelskich poprosił Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej o systemowe zmiany w zakresie umieszczania dzieci z niepełnosprawnościami w rodzinie zastępczej, a nie w dps-ach. Sprawdź, co skłoniło Rzecznika do interwencji.
Zatrważające wyniki badań
Do zabrania głosu skłoniły Rzecznika Praw Obywatelskich zatrważające informacje statystyczne, uzyskane od urzędów wojewódzkich. Dotyczą one pobytu dzieci w placówkach i w pieczy zastępczej.
Uzyskane przez rzecznika dane wskazują, że niewiele dzieci opuszcza domy pomocy społecznej z powodu przeniesienia do rodzinnej pieczy zastępczej i rodzin adopcyjnych.
W efekcie gwarantowane prawem prawa dzieci z niepełnosprawnością nie są w pełni realizowane.
Wśród przyczyn, dla których dzieci z pieczy zastępczej trafiają do domów pomocy społecznej, najczęściej wymienia się brak:
- możliwości otoczenia dzieci całodobową opieką,
- właściwego sprzętu specjalistycznego,
- wsparcia medycznego, rehabilitacyjnego, pielęgnacyjnego,
- warunków mieszkaniowych dostosowanych do potrzeb dzieci i opiekunów,
- specjalistycznych zawodowych rodzin zastępczych przygotowanych do opieki na dziećmi obciążonymi złożonymi schorzeniami.
Dlaczego Domy Pomocy Społecznej to nie miejsca dla dzieci z niepełnoprawnościami?
Domy Pomocy Społecznej nie są w stanie zaspokoić potrzeb emocjonalnych i społecznych dzieci z niepełnoprawnościami, a zwłaszcza poczucia bezpieczeństwa.
Środowisko tego typu placówek instytucjonalnych jest niestabilne, co wynika w dużej mierze z przepływu wychowawców i samych podopiecznych.
W efekcie pobyt dzieci w dps nie służy ich dobru, a także wpływa na spowolnienie rozwoju fizycznego i emocjonalnego. Powoduje deficyty umiejętności społecznych, w tym funkcjonowania w rodzinie.
Jak zaradzić problemowi?
Sytuacja dzieci z niepełnosprawnością w domach pomocy społecznej wymaga pilnych działań. Należy skupić się przede wszystkim na:
- Inwestowaniu w rozwój form rodzinnych przeznaczonych dla dzieci z niepełnosprawnością.
- Wprowadzeniu obowiązku poszukiwania dla dzieci z domów pomocy społecznej miejsc w rodzinnej pieczy zastępczej.
- Wzmocnieniu działań nadzorczych nad wykonywaniem zadań przez dpsy.
Według Rzecznika Praw Obywatelskich konieczne jest również wypracowanie rozwiązań, które zapobiegną umieszczaniu dzieci w domach pomocy społecznej oraz pieczy instytucjonalnej i jednocześnie będą oznaczać przeniesienie dzieci obecnie przebywających w placówkach do rodzinnej pieczy zastępczej.
Należy niezwłocznie stworzyć system, gwarantujący dzieciom realizację ich praw, niezależny od realizacji strategii deinstytucjonalizacji usług społecznych.