Nadawcy programów telewizyjnych mają obowiązek zapewniania dostępności audycji osobom z niepełnosprawnościami wzroku i słuchu, przez wprowadzanie stosownych udogodnień.
Niestety, nowe rozporządzenia KRRiT odwracają przyjęty wcześniej kierunek dążenia do zapewnienia pełnej dostępności przekazów audiowizualnych.
Dlatego Rzecznik Praw Obywatelskich prof. Marcin Wiącek przedstawił przewodniczącemu Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji Witoldowi Kołodziejskiemu swoje uwagi do projektu rozporządzenia.
Według RPO zaproponowane zmiany nie uwzględniają specyficznych potrzeb różnych grup osób z niepełnosprawnościami, zwłaszcza osób głuchych i słabosłyszących.
Rozporządzenie KRRiT w pigułce
Zgodnie z ustawą o radiofonii i telewizji nadawcy programów telewizyjnych mają obowiązek zapewnić dostępność audycji dla osób z niepełnosprawnościami wzroku oraz słuchu poprzez tłumaczenia na polski język migowy (PJM) lub napisy, obecne podczas co najmniej połowy czasu nadawania programu.
W rozporządzeniu określono:
- rodzaje udogodnień dla osób z niepełnosprawnościami,
- udział poszczególnych rodzajów tych udogodnień w łącznym czasie nadawania programu,
- rodzaj programów, w których nadawcy nie są obowiązani do wprowadzania udogodnień dla osób z niepełnosprawnościami;
- sposób informowania KRRiT oraz odbiorców o terminie, czasie emisji i czasie trwania audycji z udogodnieniami oraz rodzaju tych udogodnień.
Udział w programie audycji zawierających udogodnienia dla osób z niepełnosprawnościami jest niższy niż określony ustawie o radiofonii i telewizji.
Uwagi RPO
- Rzecznik Praw Obywatelskich przypomniał zastrzeżenia, jakie miał do standardów tłumaczenia na polski język migowy oraz certyfikacji tłumaczy i które zawarł w opublikowanym w 2020 r. raporcie dotyczącym sytuacji osób głuchych w Polsce.
- Problemem jest również brak gwarancji jakości tłumaczenia na PJM, wynikający z braku dokładniej weryfikacji kompetencji tłumaczy. Projekt rozporządzenia KRRiT nie wpływa na poprawę tej sytuacji.
- Rzecznik Praw Obywatelskich wskazał również na fakt, iż rozporządzenie nie uwzględnia zróżnicowania społeczności osób głuchych i słabosłyszących pod względem języka, jakim się porozumiewają. Projekt pozwala bowiem stosować tylko napisy lub tłumaczenie, podczas gdy napisy nie stanowią alternatywnego rozwiązania wobec tłumaczenia PJM.
- Zastrzeżenia Rzecznika budzi propozycja zmniejszenia udziału udogodnień w audycjach, w których ponad połowę czasu antenowego zawierają audycje informacyjne lub publicystyczne. W efekcie rozporządzenie jest sprzeczne z ustawą.
- RPO podkreślił konieczność doprecyzowania obowiązku informowania przez nadawców o audycjach z udogodnieniami.
W rezultacie wprowadzane zmiany odwracają przyjęty wcześniej kierunek dążenia do zapewnienia pełnej dostępności przekazów audiowizualnych.
Wymagają one dalszej analizy i ścisłych konsultacji ze osobami z niepełnosprawnościami.
RPO poprosił przewodniczącego Rady o uwzględnienie tej opinii i poinformowanie o podjętych decyzjach.