Pierwszy etap zakrojonej na szeroką skalę reformy systemu orzekania o niepełnosprawności ma zacząć obowiązywać od 2024 roku.
Do istniejących trzech stopni niepełnosprawności resort rodziny planuje dodać trzy stopnie, określające trudności w samodzielnym funkcjonowaniu.
Więcej w naszym wpisie.
Kompleksowej reformy wciąż brak
Środowisko osób z niepełnosprawnościami postuluje od lat reformę orzekania o niepełnosprawności. Obecnie funkcjonuje bowiem aż sześć systemów:
- cztery w sprawie uprawnień do świadczeń rentowych,
- piąty, dotyczący stopnia niepełnosprawności,
- szósty, dotyczący kształcenia specjalnego.
Planowana reforma ma na celu skonsolidowanie funkcjonujących systemów tak, aby orzekanie o niepełnosprawności miało charakter kompleksowy. Nie ma jeszcze międzyresortowej zgody co do całościowego kształtu reformy.
Za miesiąc do uzgodnień międzyresortowych ma trafić natomiast pierwszy etap, zakładający różnicowanie osób z niepełnosprawnościami ze względu na kryterium samodzielności. Ma to ułatwić przyznawanie odpowiedniego wsparcia.
Pierwszy etap reformy
Pierwszy etap reformy o orzekaniu zatem zakłada określone stopnie trudności w samodzielnym funkcjonowaniu. Zmiany mają wiązać się tylko z ustawą o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.
Dzięki nim możliwe stanie się dostosowanie do potrzeb osób z niepełnosprawnościami takich elementów, jak:
- ulgi,
- świadczenia,
- asystencja osobista
Pierwszy etap prac ma ułatwić zreformowanie usług, które są kierowane do osób z niepełnosprawnością.
Pozostałe dwa etapy prac mają wiązać się z połączeniem obecnie funkcjonujących kilku systemów orzekania o niepełnosprawności m.in. rolniczym czy wojskowym.
Dlaczego reforma orzekania jest niezbędna?
Reforma orzekania jest niezbędna, pozwoli bowiem na zindywidualizowanie wsparcia. Dzięki niej odpowiednie, intensywne wsparcie trafi do osób, wymagających najbardziej rozbudowanego pakietu usług i świadczeń.
Ponadto środowisko OzN zwraca uwagę na fakt, że obowiązujące obecnie stopnie lekki, umiarkowany oraz znaczny, jeśli chodzi o rehabilitację, nie są adekwatne, podobnie jak w przypadku na przykład, osób w spectrum.
Ważne jest również zwrócenie szczególnej uwagi na potrzeby osób z niepełnosprawnością intelektualną i równocześnie z ruchową.
Zagrożenia, związane z pierwszym etapem reformy
Jak zauważa jednak Dr Agnieszka Dudzińska z Instytutu Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji Uniwersytetu Warszawskiego, prace w pierwszym etapie reformy niosą ryzyko dublowania się orzeczeń wydawanych przez ZUS i powiatowe zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności.
ZUS wydaje już orzeczenia o niesamodzielności do samodzielnej egzystencji na potrzeby świadczenia uzupełniającego. Pytanie, czy będą uwzględniane, czy powielane.
W kontekście reformy warto również zwrócić uwagę na konieczność ujednolicenia ulg w komunikacji publicznej dla osób z niepełnosprawnościami.