12.04.2022 roku w godzinach 9:00 – 15:00 w formie zdalnej na platformie Ms Teams odbyła się zorganizowana przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów konferencja „10 lat dostępności cyfrowej”.
O tym, jak dostępność zmieniała się na przestrzeni dekady najlepiej świadczą liczby.
W 2013 roku jedynie 1,7% serwisów publicznych spełniało kryterium dostępności cyfrowej.
W 2014/15 było to już 12.8 %, w 2017 kryterium to spełniało 47,8 % serwisów publicznych, w 2019 roku dostępnych było 60 % stron internetowych instytucji publicznych, a w 2021 roku 36 % serwisów publicznych gwarantowało dostęp do nich przez OzN.*
Sprawdźmy, na czym najbardziej skupili się prelegenci w trakcie konferencji.
Wnioski ogólne
I część konferencji „10 lat dostępności cyfrowej” można by podsumować hasłem:
Dostępność cyfrowa to podstawowe prawo człowieka
Co więcej, jest ono zgodne z Konwencją ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, nad której wdrożeniem trwają obecnie zaawansowane prace. Dostępność cyfrowa jest również praktyczną realizacją artykułu 9 Konwencji.
Warto zdać sobie sprawę, że dostępność dotyczy aż 90 milionów osób z niepełnosprawnościami w Europie. Dlatego też Unia Europejska planuje, aby do 2030 roku 100 % usług publicznych było dostępnych online i aby 80 % użytkowników mogło posługiwać się osobistym dowodem elektronicznym.
Kierunki zmian, które wprowadza Ustawa, wdrażająca Konwencję ONZ
W trakcie konferencji omawiano również projekt Ustawy wdrażającej Konwencję o prawach osób niepełnosprawnych, nierozerwalnie związany z zapewnieniem dostępności cyfrowej.
Najważniejsze kierunki zmian, wyznaczone przez Ustawę, nad którą obecnie trwają prace, to:
- traktowanie braku dostępności cyfrowej jako aktu dyskryminacji,
- wymóg zamieszczania dostępnych ogłoszeń o pracę przez pracodawców oraz tworzenia dostępnych dokumentów firmowych,
- wymóg konsultacji dostępności przepisów, aktów prawnych i dokumentów,
- zapewnienie dostępnych programów na studiach etc.,
- badanie wpływu, jaki przepisy mają na osoby ze szczególnymi potrzebami.
Dostępność cyfrowa ma być zagwarantowana w ustawie, wdrażającej Konwencję ONZ.
Dlaczego Dyrektywa o dostępności stron i aplikacji krzywdzi osoby g/Głuche?
Kolejną ważną kwestią, poruszaną podczas konferencji „10 lat dostępności cyfrowej” był dyskryminacyjny charakter Dyrektywy o dostępności stron i aplikacji w stosunku do osób g/Głuchych.
Nie uwzględnia ona bowiem tłumaczeń migowych stron www mediów.
Szczególnie odczuwalny jest brak tłumaczy języka migowego podczas transmitowanych na żywo wydarzeń, takich jak:
- konferencje prasowe na temat bezpieczeństwa,
- orędzia i przemówienia,
- szkolenia i konferencje o OzN.
Możliwość późniejszego odtworzenia zapisu wydarzenia z napisami nie rekompensuje tego braku, ponieważ dla wielu g/Głuchych język polski jest językiem obcym, którego nie znają.
W telewizji z kolei brakuje zarówno napisów, jak i tłumaczy PJM, podobnie jak na stronach internetowych telewizji.
Najważniejsze postulaty, sformułowane podczas konferencji
Podczas konferencji „10 lat dostępności cyfrowej” sformułowanych zostało szereg ważnych postulatów.
Uczestnicy wydarzenia zwracali szczególna uwagę na:
- Brak spójności i bałagan w przepisach prawa.
- Nienadążanie prawa za realiami nowymi mediami technologią.
- Potrzebę regulatora, stworzenia jednej instytucji, odpowiedzianej za dostępność.
- Potrzebę stworzenia prostszych przepisów skargowych.
- Konieczność stworzenia systemu nadzoru nad podmiotami.
- Złe planowanie.
- Chaotyczne wprowadzanie zbyt wielu nowych ustaw i regulacji.
- Brak wizji i strategii.
- Brak osób, odpowiedzialnych za dostępność z odpowiednimi kwalifikacjami.
Zakończenie Konferencji „10 lat dostępności cyfrowej”
Konferencję „10 lat dostępności cyfrowej” zwieńczył panel dyskusyjny, dotyczący roli sztucznej inteligencji w zapewnianiu dostępności „Przyszłość dostępności cyfrowej – AI czy człowiek”. Jego uczestnicy, wśród których znalazł się przedstawiciel naszej Fundacji, Piotr Witek, zgodnie stwierdzili, że sztuczna inteligencja, chociaż niezwykle pomocna, nigdy nie zastąpi człowieka. Powinna być mu pomocna i przejmować niektóre proste czynności, jednak nie może prawidłowo funkcjonować bez ludzkiego nadzoru.
* według raportów Fundacji Widzialni