Od stycznia 2022 do polskiego nazewnictwa wszedł nowy system kodowania chorób oraz zaburzeń psychicznych.
W naszym krótkim przewodniku odpowiadamy na pytanie, czym system ICD-11 różni się od dotychczas obowiązującego systemu ICD-10 i jak obecnie klasyfikuje się chorobę Aspergera oraz autyzm.
ICD-11 nie tylko na papierze
Przede wszystkim dotychczasowy system klasyfikacji ICD-10 funkcjonował jedynie w wersji papierowej, co sprawiało, że dostęp do niego mieli wyłącznie lekarze i specjaliści.
System ICD-11 udostępniany jest natomiast w formie przejrzystej, łatwej w nawigacji internetowej wyszukiwarki, dostępnej dla każdego. Dzięki niej wątpliwości co do rozpoznania lub postawionej diagnozy może zweryfikować pacjent albo jego rodzina.
Z internetowej wyszukiwarki mogą również korzystać pozostali specjaliści, pracujący z dziećmi i młodzieżą – nauczyciele, pedagodzy, terapeuci, animatorzy, asystenci rodzinni. Co więcej, swobodny dostęp do ICD-11 sprawia, że wiedza na temat trudności psychicznych i zaburzeń staje się powszechna oraz dostępna.
International Classification of Diseases 11th Revision
Zmiany w systemie kodowania
System ICD-10 posiadał trzyznakową formułę kodowania, w systemie ICD-11 funkcjonują czteroznakowe symbole.
Pierwszy znak odpowiada numerowi rozdziału, przy czym w rozdziałach 1-9 pierwszy znak kodu będzie opisywać numer rozdziału, w rozdziałach 10-27 pierwszy znak to litera.
Wszystkie kody w jednym rozdziale będą zawsze zaczynać się tym samym znakiem.
Kody sklasyfikowano w 26 rozdziałach głównych i dwóch dodatkowych (V i X). Kody mają zakres od 1A00.00 do ZZ9Z.ZZ.
Litera X opisuje tzw. kody rozszerzające, czyli dodatkową ważną informację na temat choroby.
Okoliczności, wpływające na zdrowie
Kolejną zmianą będzie ujęcie różnych okoliczności, wpływających na zdrowie człowieka.
Przy opisie choroby bierze się pod uwagę takie czynniki, jak:
- sytuacja w szkole,
- higiena osobista,
- ważne wydarzenia,
- okresy z życia człowieka.
Dzięki temu system ICD-11 pozwala opisywać zdrowie człowieka w szerokiej perspektywie, uwzględniając rożne okoliczności i tym samym zmniejszając ryzyko stygmatyzacji.
Najważniejsze zmiany w obrębie zdrowia psychicznego
Klasyfikacja zaburzeń psychicznych znajduje się w rozdziale 6 w ICD-11: Zaburzenia psychiczne, zachowania i neurorozwojowe.
Jest ona kompatybilna z DSM – V, czyli amerykańską klasyfikacją, stosowaną w zachodnich podręcznikach i artykułach, a także używaną przez część polskich specjalistów, tworzących opisy trudności, chorób i zaburzeń.
W przeciwieństwie do ICD-10, w systemie ICD-11, w rozdziale 6 Zaburzenia psychiczne, zachowania i neurorozwojowe wyróżnia się siedem grup zaburzeń, uporządkowanych w następujący sposób:
- zaburzenia rozwoju intelektualnego (disorders od intellectual development),
- rozwojowe zaburzenia mowy i języka (developmental speech or language disorders),
- zaburzenia ze spektrum autyzmu (autism spectrum disorders),
- rozwojowe zaburzenia uczenia się (developmental learning disorders),
- rozwojowe zaburzenia koordynacji ruchowej (developmental motor coordination disorder),
- zaburzenia z deficytem uwagi i nadaktywnością (attention deficyt hiperactivity disorder),
- stereotypie ruchowe (stereotyped movement disorder).
Znika zespół Aspergera, pojawia się spectrum autyzmu
W klasyfikacji ICD-11 nie wyróżnia się już takich zaburzeń, jak Zespół Aspergera. Znika również pojęcie autyzmu na rzecz spectrum autyzmu.
Wyróżnione podkategorie zaburzeń opisane są w sposób charakteryzujący funkcjonowanie danej osoby oraz tego, jakie trudności dominują w obrazie funkcjonowania pacjenta. Zwraca się uwagę na to, czy występują:
- zaburzenia rozwoju intelektualnego,
- upośledzenie czynnościowego języka,
- brak rozwoju języka funkcjonalnego,
- uporczywe deficyty w zdolności nawiązywania i podtrzymywania interakcji społecznych i komunikacji społecznej,
- skłonność do ograniczonych, powtarzalnych i nieelastycznych wzorców zachowań, zainteresowań lub czynności, które są wyraźnie nietypowe lub nadmierne dla danej osoby.
Według ICD-11 objawy spectrum mogą pojawić się dopiero, gdy wymagania społeczne przekraczają ograniczone możliwości i powodują upośledzenie w osobistych, rodzinnych, społecznych, edukacyjnych, zawodowych lub innych ważnych obszarach funkcjonowania, przy czym osoby z całego spektrum wykazują pełen zakres funkcjonowania intelektualnego i zdolności językowych.
Opis objawów, a nie łatka ADHD
Z ICD-11 zniknęło również pojęcie ADHD, czyli określenie zaburzenia z deficytem uwagi i nadpobudliwością.
W nowym systemie nazwy podkategorii odnoszą się do głównych trudności dominujących w obrazie klinicznym zaburzenia, takich jak:
- deficyt uwagi,
- ruchliwość,
- impulsywność.
Nowy opis zaburzeń jest bardziej funkcjonalny, mniej stygmatyzujący i ograniczający, a także pozwalający lepiej zrozumieć pacjenta i w efekcie zaoferować mu adekwatną pomoc.
ICD-11 zmniejsza również ryzyko wykluczenia, izolacji społecznej czy umacniania stereotypów. Definicja zaburzeń odnosi się do zbioru cech, z których część jest charakterystyczna dla danej osoby.
Znika słowo afektywny, pojawiają sie nowe kategorie
Warto również zwrócić uwagę, że z systemu ICD-11 zniknęło w kategorii zaburzeń nastroju słowo „afektywny”.
CHAD, czyli choroba afektywna dwubiegunowa obecnie widnieje pod nazwą zaburzenia dwubiegunowego, a objawy maniakalne i hipomaniakalne są postrzegane jako element przebiegu zaburzenia dwubiegunowego. Nie występują już niezależne epizody manii lub hipomanii.
W systemie ICD-11 pojawia się również kilka nowych kategorii:
- Mieszane zaburzenia depresyjne i lękowe (mixed depressive and anxiety disorders) w kategorii zaburzeń nastroju.
- Reaktywne zaburzenie więzi (Reactive attachment disorder) w zaburzeniach związanych ze stresem.
- Zaburzenie odhamowania społecznego zaangażowania (Disinhibited social engagement disorder) w zaburzeniach związanych ze stresem.
W ICD-10 powyższe zaburzenia można było znaleźć w ramach „zaburzeń zachowania i emocji rozpoczynających się zwykle w dzieciństwie i wieku młodzieńczym”. W ICD-11 powiązano je jednak z czynnikiem stresu.
System ICD-11 opiera się na najnowszych doniesieniach nauki, obserwacjach oraz współpracy między specjalistami.
Wpis sporządzono na podstawie artykułu Nowa klasyfikacja chorób ICD-11. Spektrum autyzmu, nadużywanie gier video, przeżywanie żałoby