4 stycznia, w rocznicę urodzin twórcy pisma dla osób niewidomych, obchodzimy Światowy Dzień Braille’a. Święto zostało ustanowione w 2019 roku z inicjatywy Organizacji Narodów Zjednoczonych.
Przeczytajcie, kim był Louis Braille i jak wpadł na swój wynalazek, a także sprawdźcie, jakie działania prowadzi Fundacja na rzecz osób z niepełnosprawnością wzroku!
Ludwik Braille, genialne dziecko Francji
Ludwik Braille przyszedł na świat 4 stycznia 1809 w Coupvray w rodzinie rymarza Simon René Braille’a oraz Monique z domu Baron. Chłopiec już od najmłodszych lat pomagał rodzicom w pracach gospodarskich. Właśnie wtedy, w warsztacie ojca, w wieku 3 lat Ludwik uszkodził sobie oko. Doszło do zakażenia, a krótko po wypadku stan zapalny przeniósł się na oko zdrowe, powodując tym samym obuoczną ślepotę.
Rodzice Ludwika, mimo wypadku, nie zaniechali edukacji najmłodszego dziecka. Ludwik nauczył się alfabetu w domu, poznając dotykiem kształty liter zrobionych z wbitych w deskę gwoździ tapicerskich. W wieku 10 lat Braille uzyskuje stypendium w szkole dla niewidomych w Paryżu, w której dzieci uczyły się czytać, odczytując pismo, które było wypukłe.
Bystry, nad wiek inteligentny Ludwik zdobywa wykształcenie pod czujnym okiem jednego z najwybitniejszych pedagogów w dziejach. Już wkrótce pokaże światu swój wynalazek.
Jak powstało pismo Braille’a?
Pewnego dnia szkołę, do której uczęszczał Braille, wizytował emerytowany kapitan Charles Barbier de la Serre. Dzięki tej wizycie Ludwik zapoznaje się z systemem korespondencji, używanym przez francuską armię do przekazywania rozkazów bez słów w ciemności. Chłopiec wpada na genialny pomysł zaadaptowania sytemu do potrzeb osób niewidomych.
Z 12 wypukłych punktów, na których oparty był system wojskowy, zostaje 6. Drugą ważną różnicą było oparcie systemu braillowskiego o litery, podczas gdy system wojskowy oparty był na dźwiękach.
Sześciopunkt, będący podstawą pisma Braill’a, nazywany jest znakiem tworzącym. System składa się ze znaków będących kombinacją sześciu wypukłych punktów ułożonych w dwóch kolumnach, po trzy punkty w każdej.
Lewa kolumna zawiera umownie oznaczone punkty: 1, 2, 3, zaś prawą stanowią punkty: 4, 5, 6.
Wzajemna kombinacja i rozmieszczenie punktów daje możliwość zapisu sześćdziesięciu trzech znaków. Wyróżnia się notacje:
- matematyczną,
- chemiczną,
- fizyczną,
- muzyczną.
Polska adaptacja systemu dostosowująca alfabet Braille’a do polskiego systemu fonetycznego opracowały zakonnice Elżbieta Róża Czacka oraz Teresa Landy. Elżbieta Róża Czacka w swoim majątku w podwarszawskich Laskach założyła w 1921 roku pierwszy w kraju ośrodek dla niewidomych.
Alfabet został oficjalnie przyjęty zarządzeniem Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z 24 maja 1934 roku.
Centrum Ludwika Braille’a
Nasza Fundacja, inspirowana postacią i dziedzictwem twórcy pisma dla osób z niepełnosprawnością wzroku, realizuje projekt „Centrum im. Ludwika Braille’a” współfinansowany ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.
Projekt służy zwiększeniu umiejętności i kompetencji z zakresu rehabilitacji społecznej osób z dysfunkcją wzroku. W ramach projektu uczestnicy mogą skorzystać z kursów:
- językowych,
- z psychodietetykiem,
- z wizażystką,
- rozwijania umiejętności miękkich,
- rozwoju osobistego poprzez ruch,
- komputerowych.
Centrum Ludwika Braille’a to także kursy orientacji przestrzennej z wykorzystaniem elementów echolokacji i nowoczesnych technologii oraz kursy czynności życia codziennego. W ramach projektu dostępne jest wsparcie psychologa, psychodietetyka, wsparcie prawnika czy trening interpersonalny.
Uczestnicy projektu mogą uczęszczać także na warsztaty z zakresu rozwoju manualnego oraz uzyskać wsparcie asystenta podczas udziału w powyższych formach wsparcia indywidualnego i grupowego.
Publikacje Fundacji Instytut Rozwoju Regionalnego
Oprócz projektu Centrum im. Ludwika Braille’a oraz wsparcia bezpośredniego osób z niepełnosprawnością wzroku Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego przygotowała liczne publikacje, oscylujące wokół sytuacji osób z dysfunkcją układu wzrokowego.
Należą do nich:
- Wskazówki dla osób prowadzących zajęcia dydaktyczne ze studentami z niepełnosprawnością wzroku
- Niewidomi i słabowidzący studenci (Badania dotyczące wyższych uczelni)
- Raport postawy osób z dysfunkcją wzroku (Raport z badań)
- Kreowanie wizerunku osób niewidomych i słabowidzących
- Sztuki walki dla osób niewidomych i słabowidzących
- Sprawność komunikacyjna uczestników Projektu Partnerstwa Na Rzecz Zwiększenia Dostępności Rynku Pracy Dla Osób Niewidomych
Warto pamiętać, że na całym świecie jest 39 milionów osób niewidomych, a 253 milionów ma schorzenia wzroku. Dzięki alfabetowi Braille’a mogą one czytać te same książki i czasopisma, co inni, sporządzać notatki, zapisywać numery telefonów czy odczytywać nazwy leków, umieszczonych na opakowaniach.