Jak wynika z raportu końcowego ewaluacji konkursów „Uczelnia dostępna” oraz „Centrum wiedzy o dostępności”, uczelnie wyższe w Polsce stają się coraz bardziej otwarte na potrzeby studentów i pracowników z niepełnoprawnościami.
Zgodnie z badaniami, coraz więcej polskich uczelni jest dostępnych dla osób o szczególnych potrzebach. Uczelnie wykazują się świadomością i wiedzą na temat tego, jakie rozwiązania są niezbędne do zapewnienia możliwości studiowania osobom z niepełnosprawnościami.
Projekty, poprawiające dostępność uczelni
Pozytywnym zmianom na uczelniach wyższych miał służyć dwa projekty:
- „Uczelnia dostępna”.
- „Centrum wiedzy o dostępności”.
Program „Uczelnia dostępna” obejmował trzy ścieżki, którymi mogła podążać uczelnia w drodze do dostępności – mini, midi lub maxi. Dofinansowanie w wysokości blisko 652 mln zł otrzymało 196 uczelni, czyli ponad połowa działających w Polsce szkół wyższych.
Konkurs „Centrum wiedzy o dostępności” to z kolei inicjatywa, dotycząca wypracowania wiedzy niezbędnej do dostosowania produktów czy usług do oczekiwań odbiorców o szczególnych potrzebach. Uczelnie otrzymały dofinansowanie na utworzenie i funkcjonowanie centrów wiedzy o dostępności, które mają za zadanie przybliżać zasady projektowania uniwersalnego.
Wyłoniono cztery projekty z obszarów:
- architektura, urbanistyka i budownictwo;
- transport i mobilność;
- cyfryzacja i komunikacja;
- design i przedmioty codziennego użytku.
W ramach konkursów Narodowego Centrum Badań i Rozwoju uczelnie otrzymywały wsparcie w trakcie zapewniania przez szkoły wyższe dostępności komunikacyjnej, administrowanych stron internetowych, narzędzi informatycznych, procedur kształcenia w edukacji na poziomie wyższym.
Jak ocenianie są projekty NCBR?
Projekty NCBR ocenianie są głównie pozytywnie. Zdaniem ankietowanych:
- projekty stanowią odpowiedź na potrzeby osób z niepełnosprawnościami ruchowymi, wzroku i słuchu,
- działania projektowe wzmocniły kompetencje kadry akademickiej w doskonaleniu zawodowym w obszarze dostępności,
- projekty przyczyniły się do większej otwartości środowiska akademickiego na kwestie dostępności,
- dzięki projektom pracownicy uczelni zdobyli nowe doświadczenia w zakresie współpracy w partnerstwie z przedstawicielem organizacji działających na rzecz osób z niepełnosprawnościami oraz z zakresu zarządzania projektami.
Ponad połowa uczelni biorących udział w projekcie „Uczelnia dostępna” zrealizowała zadania z zakresu struktury organizacyjnej oraz wypracowania stosownych procedur, a niemal połowa z zakresu dostosowania procesu kształcenia do potrzeb osób ze specjalnymi potrzebami.
Dostępność uczelni przejawia się:
- dostosowaniem stron internetowych,
- uelastycznieniem form zaliczeń i egzaminów,
- możliwością skorzystania z pomocy asystenta studentów z niepełnosprawnościami,
- indywidualizacją kształcenia.
W najmniejszym stopniu osiągnięto dostępność w obszarze infrastruktury.
Co mówią liczby?
O sukcesach uczelni najlepiej świadczą liczby:
- 38% uczelni posiada stronę internetową dla kandydatów uczelni zgodną ze standardami WCAG,
- 47% uczelni umożliwiło korzystanie ze wsparcia doradcy/konsultanta edukacyjnego lub asystenta dydaktycznego,
- 64% uczelni powołało stanowisko ds. dostępności, np. pełnomocnika rektora ds. osób z niepełnosprawnościami,
- 98% uczelni podjęło się realizacji szkoleń, a 19% z nich zakończyło już ten etap,
- 20% uczelni poprawiło oznaczenia korytarzy i pomieszczeń.
Ponadto, na podstawie oceny programów, powstał zbiór dobrych praktyk i przykładowych rozwiązań w zakresie zwiększania dostępności uczelni.
Należą do nich:
- Nawiązanie współpracy z organizacjami reprezentującymi środowisko osób z niepełnosprawnościami na etapie opracowywania założeń projektu.
- Przeprowadzenie badań wśród studentów i kadry naukowo-dydaktycznej ze specjalnymi potrzebami w celu diagnozy ich potrzeb oraz podjęcia działań.
- Przejrzenie procedur uczelni z perspektywy osób zmagających się z przewlekłymi chorobami somatycznymi, zaburzeniami lub kryzysami psychicznymi i zaburzeniami neurorozwojowymi,
- Zapewnienie atrakcyjności szkoleń świadomościowych dla pracowników uczelni na temat potrzeb osób z niepełnosprawnościami.
- Powołanie biur ds. osób z niepełnosprawnościami.
- Powołanie asystentów dydaktycznych dla studentów z niepełnosprawnościami będących nauczycielami akademickimi,
- System nawigacji wewnątrz budynków,
- Prowadzenie działań informacyjno-promocyjnych wśród kandydatów na studia.
Dobre praktyki i… dobre przykłady
Doskonałym przykładem projektu w ramach konkursu „Centrum wiedzy o dostępności” jest projekt realizowany na Politechnice Krakowskiej w partnerstwie z Politechniką Świętokrzyską.
Głównym celem projektu jest zbudowanie bazy wiedzy o dostępności dla dydaktyków, partnerów uczelni, przedsiębiorców, urzędników i uczniów.
Projekt łączy tematykę dostępnej przestrzeni i budownictwa energooszczędnego, rozwijając między innymi ideę ekonomicznych mieszkań dla osób starszych. Ponadto działania w projekcie są podejmowane z myślą o osobach:
- z niepełnosprawnościami,
- starszych oraz ich opiekunach,
- wszystkich, którzy chcieliby pomóc lepiej poznać i przełamać bariery w kontaktach z osobami z niepełnosprawnościami.
„Uniwersytet Równych Szans”, realizowany na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego (UKW) w Bydgoszczy to z kolei projekt zgłoszony w konkursie „Uczelnia dostępna”.
W przygotowywaniu wniosku i w realizacji projektu uczestniczą osoby z niepełnosprawnościami, w tym członkowie Zrzeszenia Studentów Niepełnosprawnych UKW. Również wśród prowadzących szkolenia dla kadry zarządzającej, kadry dydaktycznej i administracyjnej znajdują się osoby z niepełnosprawnościami.
Podjęte działania dotyczą takich obszarów, jak:
- struktura organizacyjna jednostki ds. dostępności,
- architektura,
- technologie wspierające,
- procedury,
- różne rodzaje wsparcia edukacyjnego,
- szkolenia podnoszące świadomość niepełnosprawności.
Najważniejsze wyzwania na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego to transport osób z niepełnosprawnościami i związane z tym zniwelowanie barier architektonicznych oraz podniesienie kompetencji pracowników uczelni w zakresie wsparcia osób z niepełnosprawnościami.
Więcej: NCBR: Wzrasta dostępność uczelni – wGospodarce.pl