Proces stanowienia prawa w Polsce - Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego

W ramach modułu szkoleniowego pn. „Proces stanowienia prawa w Polsce” rozważa się w pierwszej kolejności strukturę prawa w Polsce w tym źródła prawa powszechnie obowiązującego i prawa wewnętrznego. Punktem wyjścia rozważań jest art. 87 ust. 1Konstytucji RP statuujący, że do źródeł powszechnie obowiązującego prawa w Polsce zalicza się Konstytucję , ratyfikowane umowy międzynarodowe, ustawy, rozporządzenia i akty prawa miejscowego.

O wyjątkowej pozycji Konstytucji RP w systemie źródeł prawa decyduje jej szczególna treść, szczególna forma, szczególna moc prawna oraz szczególny tryb zmiany. Komplementarne dla szczególnej mocy prawnej Konstytucji RP są procedury gwarantujące jej przestrzeganie. Do najważniejszych należy kompetencja Trybunału Konstytucyjnego badania zgodności prawa z Konstytucją.

Poświęcając uwagę ustawie jako aktowi parlamentu o charakterze normatywnym należy podkreślić, że ma ona podstawowe znaczenie w regulacji życia społecznego. Ważne w tym przypadku jest jak bardzo ustawa „wchodzi” w bardzo szczegółowe kwestie organizacyjne, czy techniczne, a w jakim zakresie pozostawia pole do regulacji dla rozporządzeń, będących aktami wykonawczymi do ustawy (zagadnienie głębokości regulacji ustawowej). Wiąże się to z kolei z tym co można unormować rozporządzeniem, jak również kwestią na ile ustawodawca powinien dawać wytyczne co do regulacji kwestii szczegółowych w rozporządzeniu. Rozporządzenia mogą być wydawane tylko przez wymienione w Konstytucji organy i tylko wtedy, gdy zostały one do tego upoważnione (delegowane) w konkretnej ustawie.

Polska przestrzega wiążącego ją prawa międzynarodowego, jak stanowi art. 9 Konstytucji RP. Jest to zobowiązanie spoczywające przede wszystkim na rządzie (Radzie Ministrów). Jednakże umowy międzynarodowe, które zostały ratyfikowane stanowią również część polskiego porządku prawnego. Aktu ratyfikacji dokonuje Prezydent RP. W znacznej części przypadków będzie on wymagał uprzedniej zgody parlamentu wyrażonej w formie ustawy.

Do aktów prawa wewnętrznego należą Regulamin Sejmu i Regulamin Senatu, lecz mają one również szczególne znaczenie w procesie stanowienia prawa, regulując etap parlamentarny prac nad ustawą. Aby zbadać poprawność prac nad ustawą należy odwołać się także do zasad tworzenia prawa wypracowanych w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. Warunkiem wejścia w życie aktów powszechnie obowiązującego prawa jest ich ogłoszenie. Następuje ono w Dzienniku Ustaw lub jednym z dzienników urzędowych.

Kolejna część szkolenia dotyczy procesu legislacyjnego, który rozpoczyna się od inicjatywy ustawodawczej przyznanej określonym podmiotom. Realizacja inicjatywy wymaga przedłożenia Marszałkowi Sejmu odpowiednio przygotowanego projektu ustawy. Projekt (który staje się ustawą po trzecim czytaniu) przechodzi przez prace w Sejmie i Senacie. Szkolenie porusza kwestie trzech czytań ustawy, prac w komisjach, poprawek do ustawy, czy głosowania nad ustawą. W odniesieniu do etapu senackiego omawiane są takie zagadnienia jak zakres dopuszczalnych poprawek senackich oraz możliwe rozstrzygnięcia Senatu w stosunku do ustawy. Po uchwaleniu ustawy przez parlament Prezydent może podpisać ustawę, zawetować ją lub skierować do Trybunału Konstytucyjnego.

Część szkolenia dedykowana stanowieniu aktów prawa miejscowego rozpoczyna się od omówienia ustroju, struktury i rozdziału kompetencji pomiędzy jednostki samorządu terytorialnego. Omówiona jest definicja i cechy prawa miejscowego, upoważnienie ustawowe, a także klasyfikacja aktów prawa miejscowego. Wyróżnia się wśród nich przepisy porządkowe oraz przepisy wykonawcze do ustaw. Akty prawa miejscowego wymagają przeprowadzenia sformalizowanej procedury uchwałodawczej. Ustawodawca przewidział również możliwość występowania z obywatelską inicjatywą uchwałodawczą. W ostatniej części szkolenia przedstawiono zasady techniki prawodawczej ujęte w formie rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów. Rozporządzenie to reguluje zasady tworzenia tekstu normatywnego, budowę aktu normatywnego, układ przepisów, jak również oznaczenie i systematyzację przepisów.

Film z tłumaczeniem na polski język migowy.


Wróć do początku strony