Pojęcie i zakres oceny skutków regulacji
Ocena skutków regulacji to część procedury stanowienia prawa (element uzasadnienia projektu aktu prawnego) polegający na ustalaniu przewidywanych konsekwencji przyjętych rozwiązań prawnych:
- społecznych,
- gospodarczych,
- finansowych,
- prawnych.
Elementem analizy wpływu mogą być też konsultacje publiczne projektu dokumentu.
Obowiązek przygotowywania OSR w obecnie obowiązującym stanie prawnym obejmuje wyłącznie rządowe projekty aktów prawnych (ustaw i rozporządzeń). W przypadku innych podmiotów posiadających inicjatywę prawodawczą (Senat, grupa posłów, komisje sejmowe, Prezydent RP, obywatele) danych zawartych OSR należy poszukiwać w uzasadnieniu projektu.
Kluczowym aktem prawnym regulującym kwestię Oceny Skutków Regulacji jest: Uchwała Nr 190 Rady Ministrów z dnia 29 października 2013 r. – Regulamin pracy Rady Ministrów Tekst uchwały oraz kolejne zmiany publikowane są w Monitorze Polskim (tekst oficjalny) oraz Biuletynie Informacji Publicznej Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Na podstawie ww. Regulaminu wydane zostały materiały pomocnicze do przygotowania oceny skutków regulacji: „Wytyczne do przeprowadzania oceny wpływu oraz konsultacji publicznych w ramach rządowego procesu legislacyjnego” (dostępne m.in. na stronie Rządowego Centrum Legislacji) oraz „Formularz Oceny Skutków Regulacji” (dostępny na BIP KPRM).
Dokumentami rządowymi objętymi OSR są projekty aktów normatywnych, czyli projekty:
- ustawy,
- aktu normatywnego Rady Ministrów,
- rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów lub ministra,
- założeń projektu ustawy.
Zawartość oceny skutków regulacji (obowiązkowa)
- Wskazanie podmiotów, na które oddziałuje projektowany akt normatywny;
- Informacje o konsultacjach przeprowadzonych przed opracowaniem projektu, a także o zakresie konsultacji publicznych i opiniowania projektu, w tym o obowiązku zasięgnięcia opinii określonych podmiotów wynikającym z przepisów odrębnych;
- Informacje o wynikach analiz możliwości osiągnięcia celu projektu za pomocą innych środków;
- Przedstawienie wyników analizy wpływu projektowanego aktu normatywnego na podmioty, na które oddziałuje projektowany akt normatywny oraz na istotne obszary oddziaływania,
- Wskazanie źródeł finansowania, zwłaszcza jeżeli projekt pociąga za sobą obciążenie budżetu państwa lub budżetów jednostek samorządu terytorialnego;
- Wskazanie źródeł danych i przyjętych do obliczeń założeń;
- OSR projektu aktu normatywnego, który określa zasady podejmowania, wykonywania lub zakończenia działalności gospodarczej, zawiera także odpowiednie odniesienia do ustawy – Prawa przedsiębiorców
- OSR projektu założeń projektu ustawy oraz projektu ustawy zawiera także:
- zidentyfikowanie rozwiązywanego problemu;
- określenie celu i istoty interwencji;
- porównanie z rozwiązaniami przyjętymi w innych krajach
- OSR projektu ustawy albo projektu rozporządzenia, który nie jest przedstawiany do konsultacji publicznych, zawiera wskazanie przyczyn rezygnacji z prowadzenia konsultacji publicznych.
Przykład źródła informacji do OSR
Aplikacja Bank Danych dostępna pod adresem https://bankdanych.io. Aplikacja służy do przeglądania największej w Polsce bazy danych dotyczących sytuacji ekonomicznej i społecznej Polski – Banku Danych Lokalnych, prowadzonej przez Główny Urząd Statystyczny. Narzędzie bazuje na danych synchronizowanych na bieżąco z bazami GUS, a następnie przetwarza je w sposób umożliwiający ich efektywne przeszukiwanie oraz wyświetlanie przy użyciu nowoczesnych technik wizualizacji danych.
Znaczenie OSR dla organizacji pozarządowych
- Możliwość monitorowania prawidłowości przygotowywania ocen skutków regulacji
- Możliwość pozyskiwania odpowiednie wcześniej danych do zrozumienia celów i powodów i istoty projektowanej regulacji
- Możliwość zgłaszania na wczesnym etapie legislacyjnym zastrzeżeń co do zasadności projektowej regulacji, w tym do wskazywania błędnych danych, ich wadliwej interpretacji lub przekazywania własnych danych posiadanych przez organizację
- Możliwość przygotowania się do konsultacji publicznych i udziału w kolejnych pracach legislacyjnych
- Wiedza o możliwym oddziaływaniu projektowanych regulacji na organizację pozarządową lub jej podopiecznych.