Trzydniowe seminarium „Równe szanse w dostępie do szkolnictwa wyższego”, które odbyło się w dniach 18-20 maja 2022 roku w Krakowie, przyniosło wiele cennych wniosków w temacie dostępności. Stało się ono rówinież forum wymiany myśli oraz doświadczeń pracowników uczelni wyższych.
Czas na pierwsze podsumowania.
Co ważnego zatem działo się 18 maja i o czym mówili prelegenci?
Uczelnie dostępne – system wsparcia (ATU)
Prelegenci: dr Anna Rdest, Justyna Polak, Joanna Laszczak (Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego)
Wystąpienie naszych Koleżanek z FIRRu skupiło się głównie na prezentacji modelu wsparcia i uniwersalnego nauczania. Warto pamiętać o ważnym wniosku, płynącym z tego wystąpienia. Uniwersalne nauczanie powinno stać się tym samym, co uniwersale projektowanie i powinno opierać się na tych samych zasadach.
W trakcie wystąpienia zaprezentowano model, stworzony na Uniwersytecie Masaryka w Brnie, gwarantujący studentom ze szczególnymi potrzebami kompleksowe wsparcie.
Jest to możliwe dzięki zorganizowanemu na uczelni Ośrodkowi Wsparcia dla Studentów ze szczególnymi potrzebami. Zadaniem ośrodka jest dbanie o to, aby fizyczne i wirtualne środowiska uczelni, w tym dokumenty i komunikacja, były dostępne dla osób z niepełnosprawnościami.
Placówka opracowuje integracyjne metody edukacyjne dla uczelni, prowadzi ścisłą współpracę z Instytutem Badań Edukacji Integracyjnej, a także służy jako:
- ośrodek dydaktyczny z bogatą ofertą kursów uzupełniających i/lub zastępujących zajęcia standardowe,
- ośrodek metodyczno-doradczy dla studentów i pracowników UM oraz podobnych wydziałów specjalistycznych na innych czeskich uczelniach i szkołach średnich;
- instytucja badawcza opracowująca autorskie rozwiązania technologiczne;
- ośrodek tłumaczeń ustnych i mowy na tekst, wydawca publikacji w alfabecie Braille’a i narodowa biblioteka cyfrowa.
Ponadto Ośrodek współpracuje bezpośrednio z poszczególnymi wydziałami Uniwersytetu Masaryka w celu podniesienia świadomości i zapewnienia konsultacji i porad na wydziałach w związku z kształceniem studentów ze szczególnymi potrzebami. Ośrodek zapewnia również wsparcie techniczne w zakresie adaptacji materiałów dydaktycznych (cyfrowych i dotykowych). Specjalizuje się w produkcji dotykowych znaków orientacji, produkcji dotykowych map orientacji.
Wszystkie teksty przygotowane przez Ośrodek są skatalogowane i archiwizowane w Bibliotece Uniwersyteckiej dla Studentów UM ze szczególnymi potrzebami. Ośrodek posiada również Sekcję Poradnictwa Psychologicznego oraz Diagnozy Trudności w Uczeniu się.
Ośrodek prowadzi jednotygodniowe szkolenie, którego celem jest zapoznanie uczestników z ośrodkiem i głównymi usługami, oferowanymi studentom z niepełnosprawnościami. Głównym jego celem jest podniesienie świadomości wśród pracowników uczelni na temat koncepcji uniwersalnego projektowania nauki. Szkolenie przybliża także cele, jakie instytucje edukacyjne i/lub ośrodki świadczenia usług mogą osiągnąć w tej dziedzinie.
Wsparcie psychologiczne
Prelegenci: Anna Duczmalewska, Magdalena Biernat, Klaudia Bułka (Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie)
Następnie swoje formy wsparcia psychologicznego prezentowały przedstawicielki Biura ds. Osób z Niepełnosprawnościami z Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie.
Rokiem przełomowym dla UP okazał się rok 2016, kiedy to nastąpiła zmiana podejścia do usług wsparcia. Zaczęto używać innych określeń na trudności psychiczne, zaczęto udzielać wsparcia osobom bez orzeczeń o niepełnoprawności, a także zaczęto przechowywać dokumentację medyczną studentów wyłącznie w BON oraz wprowadzono usługi asystentów zdrowienia psychicznego.
Ponadto UP oferuje takie usługi wsparcia, jak:
- Peer Support: wsparcie rówieśnicze przez doświadczenie i własne świadectwo,
- Studencka Grupa Wsparcia,
- Asystent Zdrowienia,
- konsultacje BON,
- psycholog, psychiatra,
- pomoc poza uczelnią,
- zaświadczenie od BON,
- pomoc w miejscu zamieszkania i funkcjonowania,
- warsztaty,
- szkolenia świadomościowe,
- pierwsza pomoc psychologiczna,
- interwencja kryzysowa.
Przedstawicielki BON UP zgodnie podkreślały, jak ważne jest uświadamianie studentom, że z każdego kryzysu psychicznego można wyjść, a sama sytuacja załamania nerwowego nie powinna być źródłem wstydu czy stygmatyzacji.
Wszystko jest możliwe: wystarczy „tylko” odpowiednie wsparcie i adekwatna reakcja otoczenia na problemy osoby w kryzysie psychicznym.
Lektoraty z języków obcych oraz z języka polskiego dla osób głuchych
Prelegenci: Beata Gulati (Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach, Stowarzyszenie Twoje Nowe Możliwości)
Beata Gulati w swoim niezwykle interesującym wystąpieniu skupiła się na roli i znaczeniu lektoratów języków obcych, w tym języka polskiego, dla osób z niepełnoprawnością słuchu.
Pierwszym językiem da osób /Głuchych jest język migowy, język polski to język obcy, dlatego też tak ważne jest, aby lektorzy języków obcych znali PJM i aby to on był językiem wykładowym. Co więcej, brak konieczności zatrudnienia tłumacza podczas zajęć z języka obcego znacznie skraca dystans między studentem a nauczycielem.
Beata Gulati zwróciła również uwagę na fakt, jak ważna jest świadomość kadry dydaktycznej na temat istnienia studentów g/Głuchych na uczelni. Istotnym jest, aby pracownicy BONów znali podstawowe zwroty grzecznościowe w języku migowym. Pozwoli to studentom z niepełnoprawnością słuchu poczuć się dobrze na uczelni i stworzyć klimat, w którym wszyscy czują się częścią większej całości.
Studio nagrań treści do E-learningu
Prelegenci: Danuta Zwolińska (Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Raciborzu)
Motywem przewodnim wystąpienia Danuty Zwolińskiej z Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Raciborzu było dostosowanie materiałów dydaktycznych do e-learningu do potrzeb osób z niepełnosprawnościami.
Aby zagwarantować dostępność materiałów dydaktycznych, Państwowa Wyższa Szkoła w Raciborzu:
- prowadzi szkolenia świadomościowe dla kadry dydaktycznej,
- opracowała metodologię tworzenia filmów do e-learningu,
- stworzyła specjalne studio nagrań, dostosowane do potrzeb OzN.
Metodologia tworzenia dostępnych filmów do e-learningu obejmuje między innymi:
- używanie prostego, nieskomplikowanego języka,
- proste wyjaśnienia,
- podział materiału na moduły i partie nietrwające dłużej, niż 10 minut.
Doskonale wyposażone w najwyższej jakości sprzęt specjalne studio nagrań do tworzenia materiałów do e-learningu wzbudziło ogromne emocje i poruszenie. Każda uczelnia zapragnęła je mieć!
Dostępność materiałów informacyjnych (nie tylko dydaktycznych)
Prelegenci: Krzysztof Peda (Stowarzyszenie Twoje Nowe Możliwości)
Pierwszy dzień seminarium „Równe szanse w dostępie do szkolnictwa wyższego” zamknęło wystąpienie, dotyczące dostępności materiałów informacyjnych na uczelni.
Duży nacisk położny został na konieczność wymiany informacji między uczelniami, a także stworzenie siatki współpracy między jednostkami. Podkreślano również, jak ważne jest zagwarantowanie dostępności zwłaszcza w kontekście skomplikowanych materiałów dydaktycznych, zawierających tabele, wykresy, diagramy czy grafiki.
Trudności te często powodują, że dostępność materiałów jest jedynie formalna, nie faktyczna.
Przedstawiciele Stowarzyszenia Twoje Nowe Możliwości podkreślali również, że dużo łatwiej jest tworzyć dostępne materiały dydaktyczne od podstaw, a nie nanosić poprawki na już gotowe pomoce naukowe.
Innym, ważnym aspektem, jest dostępność mediów społecznościowych, takich jak Facebook, Youtube czy TikTok.
Zagwarantowanie równego do nich dostępu rodzi wiele pytań, wśród których największe emocje wzbudzają:
- Jak tworzyć audiodeskrypjcę?
- Co z aktywnością w komentarzach?
- Dwie wersje czatów: dla osób z niepełnosprawnościami i osób pełnosprawnych?
- Co z zasięgiem?
Wniosek nasuwa się oczywisty: prawo i wymagania, paradoksalnie, wyprzedzają w tym kontekście technologie. Wielkim wzywaniem jest dostosowanie współczesnych mediów do wymogów dostępności tak, by nie pominąć żadnej grupy odbiorców.
A zatem… do dzieła!
