21 września w Krakowie odbył się Małopolski Konwent Regionalny Osób z Niepełnosprawnościami. To pierwsze z wydarzeń poprzedzających IV Kongres Osób z Niepełnosprawnościami w Warszawie. Spotkanie zostało zorganizowane przez Fundację Instytut Rozwoju Regionalnego i grono partnerów, a patronat medialny objęły „Nasze Sprawy”.
25 października minie 6 lat od ratyfikacjipodpisania przez Polskę Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami. Tego dnia przedstawiciele środowiska spotkają się na SWPS Uniwersytecie Humanistycznospołecznym w Warszawie. Tam odbędzie się IV Kongres Osób z Niepełnosprawnościami pod hasłem „Za Niezależnym Życiem”. Uczestnicy wydarzenia będą debatować m.in. o sposobach wdrożenia w Polsce idei Niezależnego Życia.
Formę przygotowań do nadchodzącej dyskusji stanowią spotkania w regionach. Cykl został zainagurowany w Krakowie w Centrum Obywatelskim. Na Stadion Miejski im. Henryka Reymana przybyli m.in. dyrektor Biura ds. Osób Niepełnosprawnych w Urzędzie Miasta Krakowa Elżbieta Kois-Żurek, pełnomocnik prezydenta Krakowa ds. osób niepełnosprawnych Bogdan Dąsal oraz zastępca dyrektora ds. pomocy specjalistycznej w MOPS w Krakowie Jolanta Chrzanowska. W obradach uczestniczyli przedstawiciele organizacji pozarządowych i same osoby z niepełnosprawnościami. Nie zabrakło też rodziców dzieci z niepełnosprawnościami.
Czas na dialog
Tematem spotkania były wybrane obszary idei Niezależnego Życia, – czyli wsparcie w lokalnej społeczności – zgodnie z Konwencją, w tym usługi asystenckie, opieka wytchnieniowa, mieszkalnictwo wspomagane oraz edukacja włączająca. − Każdy konwent skupia się na pewnym obszarze, bo nie możemy o całej problematyce rozmawiać. Jest też platformą do dialogu z samorządem o tym, jak powinny wyglądać usługi wsparcia, jakie są oczekiwania i możliwości wypracowania konsensusu. Efektem spotkania jest też wypracowanie postulatów na Kongres oraz dla władzy centralnej – powiedział Aleksander Waszkielewicz, prezes zarządu Fundacji Instytut Rozwoju Regionalnego oraz przewodniczący Rady Programowej IV Kongresu Osób z Niepełnosprawnościami.
Najpierw zostały przedstawione działania samorządu wojewódzkiego i lokalnego w obszarze usług wspierających Niezależne Życie. Bogdan Dąsal i Elżbieta Kois-Żurek poruszyli m.in. temat prac nad projektem Powiatowego Programu Działania na Rzecz Osób Niepełnosprawnych. Już wkrótce ten strategiczny dokument ma trafić pod obrady Rady Miasta Krakowa. Zapisy są konsultowane z szerokim kręgiem organizacji pozarządowych. Z kolei Piotr Maurek z ROPS w Krakowie omówił projekt „Sami-Dzielni! Nowe standardy mieszkalnictwa wspomaganego dla osób z niepełnosprawnościami sprzężonymi”.
Konieczność zmian
W trakcie Konwentu wybrzmiały oczekiwania oraz potrzeby osób z niepełnosprawnościami i ich rodzin w obszarze usług wspierających Niezależne życie. Joanna Piwowońska poinformowała o dążeniach związanych z usługami asystenckimi. Proponowane rozwiązanie powinno obejmować osoby z niepełnosprawnościami, osoby zależne oraz rodziny z dzieckiem z niepełnosprawnością. To podstawowa usługa wspierająca Niezależne Życie zgodnie z Konwencją, W procesie przyznawania wsparcia należałoby się kierować nie tylko niepełnosprawnością, ale również chorobą, często krótkotrwałą, a także wiekiem. – To usługa nie tylko do osób posiadających orzeczenieonych, ale też tych, które ze względu na swój poziom funkcjonowania w danym momencie, potrzebują takiego wsparcia. Niekoniecznie będzie to proces mocno sformalizowany − powiedziała dyrektor projektów w Fundacji Instytut Rozwoju Regionalnego.
Z kolei wątki związane z przerwą wytchnieniową zostały przedstawione przez prezesa Fundacji Hipoterapia Aleksandrę Włodarczyk i prezesa Fundacji MATIO Pawła Wójtowicza. Prelegenci odnieśli się do pilotażowego projektu „Krakowskie Centrum Informacji i Wsparcia dla Opiekunów Osób Niesamodzielnych”, które realizują ich organizacje wspólnie z gminą. Problematykę mieszkalnictwa wspomaganego omówili reprezentanci Fundacji For Heroes: prezes Tomasz Koźmiński oraz członek zarządu Sławomir Charmaj. Podnieśli konieczność rozwoju mieszkań wspomaganych jako alternatywy dla dominującej formy wsparcia, jaką są domy pomocy społecznej. Wiele osób, które doznaje chwilowych trudności, trafia na stałe do DPS-ów, choć wystarczyłoby im wsparcie w ich środowisku lokalnym – usługi asystenckie w miejscu zamieszkania lub mieszkanie wspomagane. Wybrzmiała również kwestia wysokiego kosztu wsparcia w DPS-ach w porównaniu do wsparcia w lokalnej społeczności, zgodnego z ideą Niezależnego Życia. Natomiast Anna Sikierska-Lohner ze Stowarzyszenia Strefa Wenus z Milo zajęła się niedostępnością instytucji wsparcia kryzysowego w Krakowie dla kobiet i matek z niepełnosprawnościami. Na zakończenie pierwszej części Konwentu głos należał do rodziców dzieci z niepełnosprawnościami, którzy poruszyli wątki związane z edukacją. Nacisk został położony m.in. na problemy dotyczące transportu uczniów z/do szkoły, w tym sporne kwestie rozliczania. Angelika Suśniak przywołała m.in. swoje spory sądowe toczone z miastem z tego zakresu, w tym seryjne wyroki niekorzystne dla miasta wskazujące, że polityka miejska w tym obszarze jest niewłaściwa.
Przepis na lepsze jutro
Po przerwie dyskusja dotyczyła regulacji prawnych dla usług wspierających Niezależne Życie. Elżbieta Kois-Żurek zwróciła uwagę na rozwiązania związane z asystentami osoby niepełnosprawnejosób z niepełnosprawnościami. Żeby wykonywać ten zawód, trzeba spełniać wysokie kwalifikacje. W efekcie na rynku brakuje odpowiednich kandydatów. – Warto postulować o zmiany na poziomie prawnym w dostępie do tego zawodu, ewentualnie zróżnicować usługę asystenta osoby z niepełnosprawnościami w taki sposób, żeby odpowiadała ona potrzebom tych osób – podkreśliła dyrektor Biura ds. Osób Niepełnosprawnych w UMK.
Jednym z wątków poruszonych w tej części były buspasy w Krakowie. Nie mogą z nich korzystać pojazdy dowożące osoby z niepełnosprawnościami. Nie są bowiem taksówkami czy transportem medycznym. Bogdan Dąsal podkreślił, że prezydent Krakowa nie ma możliwości przyznania takiego prawa, ponieważ katalog pojazdów jest określony w ustawie. Zasugerował więc postulat, aby starości mogli decydować o sytuacjach wyjątkowych, a taką jest np. przewóz uczniów z niepełnosprawnościami.
Odniesiono się też do kwestii związanych z DPS. Elżbieta Kois-Żurek stwierdziła, że funkcjonujący model pomocy ogólnie nie jest zły. Zawsze będzie grupa osób wymagająca całodobowego wsparcia w placówce. Jednak warto się zastanowić nad podniesieniem standardów i jednocześnie rozwijać sieć mieszkań treningowych. Dyrektor z UMK dodała, że Kraków aplikuje do wspomnianego wcześniej projektu „Sami-Dzielni!”.
− Rolą kKonwentu jest wskazywanie pewnych kierunków i rozwiązań. A w jaki sposób te rozwiązania będą obudowane procedurami, w tym również finansowymi, to z kolei jest już rola ustawodawcy – podsumował Bogdan Dąsal.
*Opracowano na podstawie artykułu Marcina Gazdy z portalu oraz czasopisma „Nasze Sprawy”